Herman Berkien in de lijst der lijsten? ‘Stem Utereg
me stadsie in de Top 2000!’
Vanaf vandaag kan er worden gestemd voor de Top 2000. Hoe
mooi zou het zijn als Herman Berkien daarin een
plekje krijgt en zijn evergreen ‘Utereg me
stadsie’ ergens tussen kerst en de jaarwisseling
voorbijkomt in de lijst der lijsten?
Joop de Jager vindt het de hoogste tijd dat
Berkien, de zanger en moppentapper die overleed in 2005,
deze eer wordt toebedeeld. „Zie het als een ode aan Herman en tegelijk als een
uiting van liefde voor de stad en het Utrechts dialect. Want uit
zo’n beetje elke regio klinkt er in de Top 2000 een liedje
in de taal van die streek, behalve uit Utrecht. Dat moet nu maar eens
veranderen.”
En daarom start Joop de Jager (70) zijn campagne ‘Utereg me stadsie in de Top
Titelsong van de tekenfilmserie
Pokémon
Het is vaker geprobeerd, met wisselend succes: de
eindejaarslijst beïnvloeden door gericht actie te voeren voor een bepaald
liedje. In 2005 was het toenmalig student in Utrecht
Wisse ten Bosch die het voor elkaar kreeg om de titelsong van de tekenfilmserie
Pokémon de Top 2000 ingestemd te krijgen. Op
plek 166 zelfs, net boven ‘You’re
the Devil in Disguise’ van
Elvis Presley.
Het fascineert mij dat iedereen ‘Utereg
me Stadsie’ kent, maar nauwelijks nog iemand weet wie
dat liedje zo groot heeft gemaakt.
Het klopt ook wel dat nogal wat liedjes in de lijst
worden gezongen in moeders streektaal. Denk aan ‘Oerend
Hard’ van Normaal in het Achterhoeks en ‘Op fietse’
van Skik in het Drents. In 2016 werd een poging
ondernomen de Oeteldonkse kraker ‘En nou die
hendjes de lucht in’ naar voren te schuiven. Dat moest de
aandacht vestigen op de Brabantse carnavalscultuur. Rowwen
Hèze is de band die Limburg in de Top 2000 heeft verankerd.
Twee jaar geleden, ten slotte, werd vanuit Drunen
actie gevoerd om ‘Het Land van Maas en Waal’ van Boudewijn
de Groot op te stuwen in de lijst. Dat lukte, maar slechts een beetje:
het steeg van plaats 1148 naar 1059.
‘Herman zong op mijn feestje’
Joop de Jager is Utrechter in hart en nieren, hoewel
hij tegenwoordig in Biddinghuizen woont. „Maar ik kom
geregeld in de stad en als ik door de Zadelstraat loop voel ik meteen weer het
echte Utrecht waar ik zo geweldig van geniet.”
Hij is vanzelfsprekend supporter van FC Utrecht. In
de Galgenwaard worden de clubliedjes van Herman Berkien
trouw gezongen; de cabaretier was er kind aan huis. De Jager: „Op mijn
vijftigste verjaardag heeft Herman op mijn feestje gezongen. Een half uurtje,
het was een groot succes. Ik heb ook vrienden die voor Ajax
of Feijenoord zijn, zij moesten verplicht een
Utrecht-sjaaltje om en meezingen. Herman vond het
prachtig.”
Op het Ledig Erf staat sinds 2008
Berkiens
standbeeld, niet ver van de werfkelders waarin hij zijn carrière begon. Over
zijn leven en werk maakten Floris Meinardi
en Bart Grimbergen in 2020 de
documentaire De Clown van Utereg.
Zij lieten een volkse komiek zien die onbedaarlijk moppen wilde tappen en
vrolijke - schuine - liedjes zingen, maar die gaandeweg steeds dieper gebukt
ging onder angsten en fobieën die ervoor zorgden dat hij op het
laatst Utrecht nog maar zelden durfde te verlaten.
De lach aan zijn kont
„Herman had de lach aan zijn kont”, zei filmmaker
Bart Grimbergen. „Zoals ook Toon Hermans en André van
Duin dat hadden. Zij hoefden het podium maar op te lopen en de zaal lag plat.
Dat is een aangeboren talent. Het fascineert mij dat iedereen ‘Utereg me Stadsie’ kent, maar
nauwelijks nog iemand weet wie dat liedje zo groot heeft gemaakt.”
En Floris
Meinardi: „Herman spiegelde zich in de tragiek van de
clown. De lach en de traan. Met zijn mimiek, die zware bril op dat smalle
gezicht en de grote ogen achter die dikke glazen zag hij er ook clownesk uit.
Zelfs een beetje schlemielig. Dat koesterde hij.”
Herman Berkien rolde min of
meer toevallig in het cabaret. Hij was vaste bezoeker van het
Muzeval Theater van Hennie
Oliemuller en ging daar als barkeeper werken. Op een avond, zo wil het verhaal,
moest hij zijn theedoek aan de kant leggen en zelf optreden omdat een artiest
op het laatste nippertje had afgezegd. Dat viel bij hem én het publiek in de
smaak. Later werkte hij samen met Tineke Schouten, met wie hij volle zalen
trok.
Retteketet, zei tante Jet
Het hoogtepunt van Herman
Berkiens
roem lag in de jaren 70. Hij had populaire liedjes in de hitparade als ‘Waar is
toch mijn caravan?’ en ‘Retteketet, zei tante Jet’.
Zijn shows waren in het hele land te zien, Herman verscheen steeds vaker op
televisie. Maar stilaan werd hij steeds angstiger. Hij raakte in de greep van
watervrees, hoogtevrees en - zoals hij zelf zei - ‘nog een stuk of 76 andere
fobieën’. Bovendien lustte hij meer borrels dan goed voor hem was.
De met tragiek omgeven Utrechtse grappenmaker in de
Top 2000 terugzien, zou zijn weduwe Inge Hansen
fantastisch vinden. „Vooral voor Herman zelf, al heeft hij er niks meer aan.
Jammer dat hij het niet meer kan meemaken. Hij zou enorm trots zijn geweest.”
De twee leerden elkaar
kennen in een kroegje in Lunetten, waar ze bij elkaar om de hoek woonden.
„Herman zou een feestje geven voor zijn verjaardag. Hij had geen auto en ik
wel, ik heb toen aangeboden samen de boodschappen te gaan halen. Dat waren er
zo veel dat hij er vervolgens niet onderuit kon mij ook voor dat feestje uit
te nodigen. Zo zijn we bij elkaar gekomen.”
Inge was jarenlang zijn manager, chauffeur en steun
en toeverlaat. De twee bleven samen tot aan Berkiens
dood in 2005. „In januari van dat jaar zei de dokter tegen Herman dat hij
genezen was en dat hij daarom gerust weer een feestje kon geven. Dat hebben we
ook nog gedaan, in mei. Maar toen was hij al graatmager, want Herman was dus
níet genezen.”
Liefde voor de stad zit diep
Inmiddels is Inge hertrouwd
met Carl Hansen, met wie ze
afgelopen voorjaar emigreerde naar Spanje. Maar ook daar is Utrecht voor haar
nooit ver weg, de liefde voor de stad zit ook bij haar diep. „Dat Joop de Jager
die actie is begonnen, vind ik hartstikke leuk.
Eerlijk gezegd luister ik nooit naar de Top 2000, maar dit jaar ga ik het toch
maar eens doen. En natuurlijk: ik ga ook stemmen, op ‘Utereg
me stadsie’.”